آتشکده یزد محل نگهداری آتش مقدس زرتشتی در شهر یزد و نیایشگاه زرتشتیان ساکن در
این شهر است. قدمت این آتشکده به دوران پهلوی میرسد؛ هرچند آتشی كه در آن میسوزد، بيش از ۱۵۰۰ سال روشن مانده است. در واقع، آتش موجود در آتشکده زرتشتیان یزد، یکی از سه آتش باستانی و مقدس
پیروان زرتشت از دوره ساسانیان بوده که همچنان روشن و شعلهور است.
آتشکده یزد یکی از نمادهای شهر
یزد و بخشی از میراث فرهنگی و تاریخی این شهر کهن و نمونهای از همزیستی ادیان
گوناگون در کنار یکدیگر محسوب میشود. این آتشکده در تاریخ ۲۲ شهریور ۱۳۷۸ هجری شمسی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و امکان بازدید از
آن برای گردشگران وجود دارد.
آتشکده نمونهای
از نیایشگاه زرتشتیان است که در آن آتش، جایگاه ویژهای دارد و مهمترین نیایشهای دینی از جمله خواندن اوستا و گاتها در آن و در برابر آتش صورت میگیرد. آتشکده یزد
یکی از این نیایشگاهها است که ارزش بسیاری برای زرتشتیان دارد. این مکان با نام آتشکده
وَرهُرام نیز شناخته میشود و آتش مقدس ورهرام در آن قرار دارد. مسئولان این بنای ارزشمند زرتشتی، وظیفه روشن نگهداشتن آتش آتشکده
را به فردی مطمئن و مورد اعتماد واگذار کردهاند.
آتشکده بهرام یزد در تاریخ ۲۲ شهریور ۱۳۷۸ هجری شمسی با شماره ثبت ۲۴۳۱ در فهرست آثار ملی ایران قرار
گرفت. گروهی از زرتشتیان با این موضوع چندان موافق نبودند؛ چراکه میگفتند ورود
گردشگران به این مجموعه باعث سلب آرامش نیایشگران میشود و پاکیزگی این مکان از
بین میرود که در دین زرتشتی از جایگاه والایی برخوردار است. در هر صورت بهدلیل
درخواست زیاد گردشگران برای بازدید از این مکان، بخشی از آن برای بازدیدکنندگان در
نظر گرفته شده است و امروزه در زمره جاذبههای استان یزد قرار دارد. آتشکده یزد از نظر بار تاریخی و فرهنگی و همین طور از دید معماری، الهامبخش
و زیبا است.
آتشکده یزد که آن را با نامهای
دیگری همچون آتشکده بهرام یزد و خانه زرتشتیان یزد نیز میشناسند، یکی از نیایشگاههای
معروف زرتشتیان است که در دوران پهلوی اول در سال ۱۳۱۳ هجری شمسی ساخته شد.
در آبان ماه همان سال یک زرتشتی
پارسی به نام «همابائی» سرمایهای را برای ساخت این آتشکده در نظر گرفت و قطعه
زمینی به بزرگی ۶,۸۸۱ متر مربع را برای اینکار انتخاب کرد که از سوی چند تن از
زرتشتیان ایران از جمله برادران
امانت به یاد فوت پدرشان «اردشیر مهربان رستم امانت» وقف شده بود.
مهندسان پارسی نقشه این بنا را
کشیدند و ارباب جمشید امانت، یکی از برادران امانت، سرپرستی و نظارت بر ساخت آن را بر عهده گرفت. وی در خاطرات خود نوشته است که پنج بار به هند
سفر کرده تا رضایت انجمن پارسیان هند، گروهی از زرتشتیان ایرانیتبار، را برای پرداخت
هزینه ساختمان آتشکده ورهرام یزد جلب کند. این سفرها چهار بار با کشتیهای بخار از طریق اقیانوس هند و یک بار با پای پیاده و شتر از ریگزارهای بلوچستان ایران و پاکستان انجام شد.
آتش بهرام (ورهرام) یا آتشی که
در آتشکده یزد نگهداری میشود، پیشینهای نزدیک به ۱۵۰۰ سال دارد و آتش اصلی یکی از
آتشکدههای مهم دوران ساسانی یعنی آذرفرنبغ فارس است. متاسفانه مسئولان و محافظان این آتش در قرن دهم میلادی بهدلیل
حمله دشمنان به شهر یزد مجبور به انتقال آتش به آتشکده بزرگ شهر شدند؛ اما این
آتشکده نیز تخریب شد و زرتشتیان را وادار به جابهجایی مجدد آتش مقدس خود کرد. آنها
در غاری که در کوه اِشکَفت یزدان (بین عقدا و پارسبانو) رفتند و آتش ورهرام را بهمدت
۳۰ سال از گزند بیگانگان حفظ کردند.